U novembru 2020. godine, na adresu tada odlazećeg ministra saobraćaja Osmana Nurkovića, stiglo je obavještenje glavnog graditelja dionice jedinog crnogorskog autoputa, kojim usljed mjera izazvanih Covid 19 epidemijom potražuje 43,6 miliona eura.

Upravo toliko je kineska kompanija China Road and Bridge Corporation (CRBC) izračunala da košta to što od februara 2020. godine do sredine iste godine nije mogla da gradi prioritetnu dionicu Smokovac Mateševo po planiranoj dinamici radova.

Do početka ove godine to potraživanje CRBC nije se vodilo kao povučeno, dok je po ovom pitanju istovremeno postojala potvrda pokrenutog spora od kineske kompanije.

Ni Nurković, niti bilo ko iz odlazeće Vlade Duška Markovića, nije tada upoznao crnogorske građane sa ovim potraživanjem, iako oni finansiraju kompletnu izgradnju dionice autoputa. Vlade Demokratske partije socijalista podigle su „visoki zid ćutnje“ o ovom projektu, a kasnije vlade nijesu napravile značajniji otklon od netransparentnosti.

CRBC je od početka 2020. godine uputio Inženjeru veći broj obavještenja o namjeri pokretanja potraživanja za produženje roka za završetak radova i dodatno plaćanje usljed pojave Covid 19.

Obavještenja su redovna procedura za ugovore o projektovanju i izgradnji zaključene po Žutom Fidicu, a upućuju se Inženjeru, odnosno u ovom slučaju francusko italijanskom konzorcijumu Ingerop Conseil & Ingenierie-Geodata Engineering S.p.A., kojeg Vlada plaća da kontroliše radove na priroritetnoj dionici. Inženjer je jedan od nekoliko kontrolora projekta izgradnje autoputa.

Kao razloge za produženje roka i za dodatna plaćanja, koje je do sredine 2020. prikazivao kao privremena, CRBC je naveo odluke vlade u Kini, zatim crnogorske Vlade, ali i odluke zemalja u regionu zbog Covid 19, koje smatra događajima više sile, zbog čega nije imao dovoljno ljudstva da izvodi radove po planiranoj dinamici i trpio je negativne posledice.

Međutim, Inženjer je krajem avgusta 2020. godine ocijenio da CRBC nije ponudio dokaze da je zbog epidemije, koju je crnogorska Vlada objavila 26. marta 2020. godine, nedostajalo radne snage ili robe i da je kineski izvođač sve do 15. marta mogao da angažuje radnu snagu izvan Kine.

Shodno tome je Inženjer ocijenio da CRBC nema pravo na dodatne troškove, a da ima pravo na eventualno produženje roka, samo ako dokaže da radovi kasne ili će kasniti zbog Covid 19.

Nakon ovakvog stava Inženjera, CRBC je početkom septembra 2020. godine izdao Saopštenje o nezadovoljstvu i najavio da pokreće spor, dok je krajem istog mjeseca dostavio novo potraživanje za produženje roka zbog Covid 19 epidemije.

Vrednujući novo potraživanje, ovog puta samo za produženje roka, Inžinjer je ocijenio da je izbijanje Covid 19 izuzetan događaj više sile i da daje pravo samo na produženje roka ako je izvođenje ključnih radova bilo ograničeno zbog direktnih i indirektnih posljedica događaja.

Poslije ovog vrednovanja Inženjera, kineska kompanija je u novembru 2020. godine poslala konačno potraživanje za dodatno plaćanje od 43,6 miliona zbog uticaja Covid 19 na projekat.

CRBC je zatražio 14,9 miliona direktnih troškova, 27,3 miliona indirektnih troškova i 1,4 miliona troškova za glavnog podizvođača „Bemax“, jer podgorička kompanija nije mogla da angažuje radnu snagu iz Albanije i Bosne i Hercegovine, koju je angažovala u ranijem periodu.

Kao direktni troškovi računate su bruto plate osoblja koje nije moglo da se vrati iz Kine i osoblja u karantinu, te troškovi izgradnje karantina i opreme u mirovanju. Kao indirektni troškovi računati su režijski troškovi glavne, lokalne i kancelarija na gradilištu, kao i kasno oslobađanje garantnog depozita, ali i naknade za bankarske garancije.

Akcija za socijalnu pravdu

Napomena: Izvor fotografije: Portal TVCG