Državna Elektroprivreda Crne Gore (EPCG) je samo po osnovu subordinisanog kredita sa Prvom bankom pretrpjela štetu od gotovo tri miliona eura, a već punu deceniju na direktni zahtjev te privatne banke joj kroz ovaj ugovorni aranžman obezbjeđuje uslov za adekvatnost kapitala, što je jedan od uslova da banka uopšte može da posluje na tržištu.

Nijesu poznati planovi novog menadžmenta EPCG i Vlade Crne Gore u odnosu na subordinisani kredit sa Prvom bankom, koji praktično predstavlja „zarobljeni” novac energetske kompanije.

EPCG je još marta 2010. godine svoj depozit od 10 miliona eura, koji je držala u Prvoj banci, na zahtjev te banke (da bi banka dostigla koeficijent solventnosti) plasirala kao ugovor o subordinisanom kreditu, uz godišnju kamatnu stopu od 10 odsto i rok vraćanja pet godina.

Samo godinu kasnije tadašnji menadžment EPCG odlučio je da tri miliona kredita pretoči u akcije Prve banke. Akcije su kupljene po nominalnoj vrijednosti i neposredno prije isticanja roka tada važeće emisije akcija Prve banke, a kada se uporede sa tadašnjom znatno nižom tržišnom cijenom akcija, proizilazi da ih je EPCG na svoju štetu pretplatila za oko 1,3 miliona.

Prema informacijama Akcije za socijalnu pravdu, menadžment EPCG tada je raspolagao kompletnim informacijama o emisiji akcija Prve banke, da nije dovoljno uspješna, pa je odluka o dokapitalizaciji donijeta eskpresno, bez održavanja sjednice, a uprkos tome što se jedan član Odbora direktora nalazio na službenom putovanju van zemlje i s njim je komunicirano mailom, a drugi član je tražio da se utvrdi da li je u konfliktu interesa, jer je lično trgovao akcije te banke.

U narednom periodu je iznos subordinisanog duga smanjen na šest miliona, ali je smanjivana i kamatna stopa za EPCG, a do prošle godine je 7,25 odsto, te se može izračunati da je po osnovu smanjenja kamate energetska kompanija pretrpjela dodatnu štetu od preko 1,5 miliona.

Smanjenje kamatnih stopa bio je direktan zahtjev Prve banke, pod obrazloženjem da će na taj način smanjiti troškove svog poslovanja. Istovremeno, nikada nije objavljena niti jedna finansijska, ekonomska ili poslovna analiza EPCG, koja bi pokazala opravdanost ulaganja energetske kompanije u jednu većinski privatnu banku, niti su ikada objavljeni ekonomski razlozi EPCG da smanjuje kamatnu stopu jednoj većinski privatnoj banci.

Sam subordinisani kredit, umjesto vraćanja za pet godina, je takođe na zahtjeve Prve banke aneksima produžavan na svake dvije godine i on ističe 2026. Prva banka je tražila od EPCG da joj produžava rok dospjelosti kako bi ispunila uslov adekvatnosti kapitala, jer se svake godine iznos subordinisanog kredita umanjuje za 20 odsto, zbog čega je potrebno da se kredit produžava, a da bi banka ispunila uslov koeficijenta solventnosti.

Prema Odluci o adekvatnosti kapitala Centralne banke Crne Gore, subordinisani krediti se uključuju u dopunski kapital prilikom obračuna koeficijenta solventnosti.

Takođe, treba napomenuti da su akcije EPCG konvertovane u nekumulativne povlašćene akcije kod Prve banke, a ne u kumulativne povlašćene akcije, a razlika je u tome što se kod kumulativnih eventualno neisplaćena dividenda mora nadoknaditi, što nije slučaj kod nekumulativnih akcija.

Ines Mrdović

Pravni savjetnik pri NVO Akcija za socijalnu pravdu